SPOR YARALANMALARINDA HAZIRLAYICI NEDENLER VE ÖNLEMLER
1. Düzensiz bir özel hayat
Yetersiz uyku veya uyku düzensizliği, Spor dışı zamanlardaki aktivitelerin derecesi, yoğunluğu, içki, kumar ve düzensiz cinsel hayat; dayanıklılığı, konsantrasyonu ve kasların dengeli çalışmasını olumsuz yönde etkileyerek sakatlanmayı kolaylaştırmaktır.
2. Uygun olmayan spor malzemelerinin kullanılması
branşa ve zemine göre en uygun malzemenin seçilmesi gerekmektedir. Havanın sıcaklık ve rutubetine göre en uyun malzemenin seçilmesi gerekmektedir. Havanın sıcaklık be rutubetine göre merserize, ipekli veya yünlü formalar tercih edilmelidir. Askılı atlet yerine omuzu kapalı giyeceklerin olmasına özen gösterilmelidir. Sıkı çorap bağları dolaşımı bozar en iyisi tozluklarla aynı kumaştan yapılmış bağları kullanmaktır.
Futbolcular tekmelik takmalıdır. Voleybolcular bileklik, dizlik ve dirseklik takmalıdır. Tırnaklar kesilmelidir. Kıs kesilmesi halinde tırnak uçlarının flaster ile kapatılması faydalıdır.
Boks ve otomobil sporlarında ‘kask’ mutlaka kullanılmalıdır. Ağız içi süngeri, boks- güreş gibi branşlarda tercih edilmelidir.
Su sporlarında su altı gözlüklerinden faydalanılmalıdır. Basketbolcularda ayak bileğini koruyan ayakkabılar özellikle tercih edilmelidir. Tenisçilerde raket sapının kalınlığı, oyuncuya uygun olmalıdır. Toplar ıslak ve sönük olmamalıdır.
3. Yanlış çalışma sistemi ve antrenman programı
her spor dalının gereksinim duyduğu güç, dayanıklılık ve çeviklik çok farklıdır. Antrenman periyodu, şekli ve bölümleri bilinçli ve doğru olarak yapılmalıdır. Birbirini takip eden antrenman bölümleri arasındaki koordinasyon doğru olmalıdır. Spora yeni başlayanlara ve farklı yaş guruplarına, değişik antrenman programları uygulanmalıdır.
4. Yeterli ısınmadan yapılan sert ve ters hareketler
adele lifleri ve kas gruplarının tam bir uyum içinde ani harekete katılabilmeleri, oların iyi ısınmış olmalarına bağlıdır. Yeterli düzeyde ısınmadan yapılan yüksek sıçrama, şut veya hzılı depar atmalarda bütün yük az sayıdaki kas liflerine yüklenecek, bu da o liflerin gücünü aşarak gerilmelerine, uzamalarına ve nihayet yırtılmalarına neden olacaktır. İyi ısınma, yaşlı sporcularda soğuk havalarda ve tedaviden yeni çıkmış sporcularda daha büyük önem taşımaktadır.
Uygun antrenman modelleri uygulanmalı, antrenmanlara yavaş başlayıp dozaj yavaş yavaş artırılmalıdır. Isınma, germe ve soğuma egzersizlerine büyük önem verilmelidir. İyi bir ısınma stil ve tekniği geliştirilmelidir.
5. Ara dönem sonrası başlangıç dönemleri
mevsim başı, sakatlık veya başka bir nedenle spora ara vermiş olanların ilk başlangıçları, sakatlıkların çok görüldüğü dönemlerdir. Böyle durumlarda çalışmalar düşük dozlardan başlayıp giderek arttırılmalıdır.
6. Fiziki güç farklılıkları
kalıtımsal nedenler, cinsiyet, yaş, boy, kilo, alışkanlıklar, yetişme tarzları gibi pek çok nedene bağlı olarak sporcular arasında çok büyük güç, dayanıklılık, sürat, hareketlilik, öğrenme yeteneği farkları vardır. Bu bakımdan toplu yapılan çalışmalarda her sporcuda eşit form düeylerine ulaşılamaz, aynı çalışma bir sporcu için az, bir başkası için ise fazla gelebilir. Birisi için yetersiz gelen antrenman düzeyi, bir başkasının sürantrene olmasına ve sakatlanmasına neden olabilir. Özellikle ülkemizde çok geri ğlanda tutulan özel (special) çalışmalar, fizik ve teknik çalışmalar gibi antrenman programlarının majör komponentlerinden olup yeterli dozda uygulanmalıdır.
7. Yorucu antrenman ve maçlar
üst üste yapılan yorucu düzensiz antrenman ve maçlar da yaralanmanın oluşmasına, performansın düşmesine neden olmaktadır. Antrenman sonlarında masaj sauna ve bazı egzersiz şekillerinden faydalanmak gerekir.
8. Yorucu mevsim sonları
üst üste yapılan monoton antrenmanlar ve maçlar gibi yoğun bir faaliyet dönemi de sporcuda yorgunluk, bıkkınlık ve isteksizliklere neden olarak, konsantrasyonun azalmasına ve sonuçta da yaralanmaya neden olabilir.
9. uzun süreli yolculukları takip eden maçlar ve antrenmanlarda sıklıkla sakatlıklar oluşabilir.
10. Psikolojik sorunlar
ortam ve takım arkadaşlarına alışamama, sosyo-ekonomik problemler, dil problemleri, sporcunun güvenle ve uyumla kendisini oyuna vermesini önler. Bunlarda genellikle reaksiyon zamanı dediğimiz süre uzadığı için kaslar arasındaki armoni kaybolur ve yaralanmalar da kolayca gelişebilir.
11. Kötü hava şartları ve iklim farklılıkları
alınan enerjinin bir kısmı hareket enerjisi olarak, bir kısmı vücut sıcaklığını normal düzeyde tutmak için kullanılır. Önlem olarak vücutta ısı kaybını en alt düzeyde tutacak şekilde giyinmeli, ısınma hareketlerine daha çok önem vermelidir. Aşırı sıcak havada kramplar, halsizlik ve güneş çarpması görülebilir.
Hava sıcaklığına göre önlemler
18ºC : önelem gerekmez
18-21 C: hafif giysiler giymek gerekir.
21-25C: egzersiz aralarında su verilmeli, ara verilmeli.
26-29 C: her zaman yapılan antrenmandan düşük düzeyde ve tempoda çalışma yapılmalı ve yukarıdaki önlemler alınmalıdır.
30C : üzerinde ise çok kısa sürelerle egzersiz yapılmalı, bol dinlenme aralığı verilmelidir.
12. Tamamlanmamış tedaviler,
Tam iyileşmeyen yaralanmalar ve hastalıklar
Sakatlığın tedavisi tamamlanmadan spora dönüş o yaralanmanın daha da büyümesine neden olmaktadır. Ayrıca tekrarlayan yaralanmalarda da tedavi geç ve güç olmaktadır.
13. Lokal enfeksiyon odakları ve diğer hastalıklar
diş çürüğü, bademcik iltihabı (tonsillit), sinüzit, prostat iltihabı, orta kulak iltihabı, ayaklarda mantar enfeksiyonları gibi fokal enfeksiyon odaklarının varlığı bir sporcu için dezavantajlıdır. Bir hastalığın varlığında, sporcu kolay kolay istenilen performansa ulaşamaz, formunu koruyamaz, çabuk yorulur. Antrenman ve maçlardan sonra çabuk dinlenemez, sabahları çok yorgun ve tutuk kalkar. Sıklıkla kas ve eklem ağrıları gelişir. Ayrıca yaralanmalar da daha sık görülebilir.
Kronikleşmiş mikrop odaklarından başka nezle, grip, ishal gibi hastalıklarda yaralanmalar için hazırlayıcı nedenlerden sayılmaktadır. Kansızlık, barsak parazitleri, görme ve işitme kusurları, romatizmal hastalıklar, doğuştan yaralanmalar önemli olup, akciğer ve kalp hastalıkları da sporcunun sadece yaralanması değil, hayatını bile tehdit edebilen nedenler arasında düşünülmelidir.
14. Ayak bakımı
Ayakkabı vurukları, pişikler, mantar enfeksiyonları, tırnak batmaları zaman zaman huzursuzluklar yaratmaktadır. Bu nedenle, sporcularda ayak bakımı sporcu olmayanlardan daha çok önemlidir. Önlemler etyolajik faktörlerin ortadan kaldırılmasına yönelik olmalıdır.
Her antrenmandan sonra ayaklar iyice yıkanmalı, havluyla kurulanıp, pudralanmalıdır.
Mantar gibi problemlerden korunmak için oyuncular birbirlerinin terliklerini, çoraplarını ya da havlularını kesinlikle kullanmamalıdırlar.
Tırnak bakımı çok düzenli olarak yapılmalı, en azından on beş günde bir tırnaklar kesilmelidir.
Oyuncular, ayakkabı seçiminde çok titiz davranmalı ve ayakkabılarını bizzat kendileri seçmelidir.
Oyuncular antrenmanlardan ya da maçtan önce diğer kas gruplarının yanında, mutlaka el ve ayak kaslarına yönelik özel ısınma ve streching programları uygulanmalıdır.
Burkulma gibi sık meydana gelen yaralanmalardan korunmak için oyuncular bileklik, iyi ayakkabı ve gerekirse koruyucu bandaj kullanmalıdırlar.
Giyilecek futbol ayakkabısının krampon türü oyun zeminine göre seçilmelidir.
Yumuşak zeminlerde vidalı kramponlu, sert çim veya toprak zeminlerde kendinden kramponlu, salon ya da yapay halı zeminlerde lastik tabanlı düz futbol ayakkabıları kullanılmalıdır.
Antrenmanlarda ve maçta giyilen futbol ayakkabısı mümkün olduğunca farklı olmamalıdır. Eğer yine de farklı olması isteniyorsa, maçta giyilecek ayakkabının antrenmanda belirli süre giyilerek ayağa uyumu sağlanmalıdır.
Genç oyuncular malzeme kullanımı ve ayakkabı bakımı konusunda baştan eğitilmelidirler. Buna göre her antrenmandan veya maçtan sonra ayakkabılar ıslak bir bezle silinmeli, normal oda sıcaklığında kurutulmalı ve daha sonra boyanmalıdır.
İyi bir koşu stili ve tekniği geliştirilmelidir.
Taban düşüklüğü gibi yapısal bozuklukların sporcuların hepsinde olmasa da birçoğunda performansı olumsuz yönde etkilediği, çabuk yorulma ve ağrılara neden olduğu bilinmekte olup, önlem almak gerekir.
15. Spor yapılan zeminin uygunsuz oluşu
Aşırı sert ve bozuk zeminlerde koşulmamalı, antrenmanlarda aynı koşu parkuru kullanılıyorsa, koşu yolu zaman zaman değiştirilmelidir.
16. Yeterli ve dengeli beslenme
Yeterli kalori, vitamin ve mineral değerlerinden yoksun beslenme şekilleri yorulmaya, ğüçsüzlüğe, zorlanmaya neden olarak, yaralanmaya yol açarlar.
Özellikle kilo düşme, siklet ayarlama olaylarının sıkça yaşandığı güreş, boks ve halter gibi branşlarda dengeli beslenme çok daha önem kazanmaktadır.
17. Sağlık ekibiyle koordineli çalışmama
Sporcu veya takımla bir sağlık ekibinin birlikte çalışması çok büyük faydalar sağlar.
Sezon öncesi veya spora başlanmadan önce yapılacak tıbbi muayene ve kontroller, sezon içi acil yardım, bilgilendirim ve başarılı sonuçlar için şarttır.
18. Nihayet kayma, düşme ve ayağını yere vurma gibi şanssızlıklar da yaralanmalar için önemli nedenler arasındadır.
Son Yorumlar